ผหญาสุภาษิต อีสาน

ผหญาสุภาษิต

ภาษาอีสาน    คบคนให้เบิ่งหน้า    ขาวงามงามอย่าฟ้าวเชื่อ  บาดเมื่อขมเคียดแค้น   สิอุกเอ้าอั่งทรวง

ภาษากลาง     คบคนให้ดูหน้า   เห็นหน้าขาวงามก็อย่าไว้วางใจ  เวลาเมื่อโกรธแค้น  แล้วจะรู้สึกเศร้า

                     เสียใจเกิดความเสียหายขึ้นมาได้

ความหมาย     การที่จะคบหาสมาคมกับผู้ใดให้ดูให้ละเอียดรอบคอบ อย่าหลงเชื่อเพียงแค่เห็นว่ามีรูปร่าง

                      หน้าตาสะสวย หรือท่าทางดี น่าเชื่อถือเท่านั้นต้องศึกษาภูมิหลังความเป็นมาสังเกต

                     พฤติกรรมให้ดีก่อนจะปักใจเชื่อหรือคบหาอย่างสนิทสนม เพื่อป้องกันเอาไว้ก่อน หากคบหา

                     โดยไม่รอบคอบแล้วเกิดอะไรขึ้นจะทำให้เสียใจหรือได้รับความเสียหายจนแก้ไขอะไรไมได้ก็

                      คือกันไว้ดีกว่าแก้นั่นเอง

ภาษาอีสาน     คันได้กินปลาแล้ว    อย่าลืมเอาแหตาก   ห่าว่าแหขาดแล้ว    ปลาสิได้ฮ่อมได๋

ภาษากลาง      ถ้าหากว่าได้กินปลาแล้ว  อย่าลืมเอาแหตาก   ถ้าแหขาดไม่แหแล้ว จะได้ปลาจากที่ใดมากินอีก

ความหมาย      สอนให้เป็นคนที่รู้จักบุญคุณของคนที่ทำประโยชน์ให้  ไม่ใช่ได้หน้าแล้วลืมหลัง  ให้เป็นคนรอบคอบรู้ว่า

                          อะไรได้มาอย่างไร ไม่ให้ลืมอะไรง่ายๆ รู้จักเก็บเครื่องมือเครื่องใช้ได้ดี หากเก็บไม่ดีแล้วเกิดสูญหายหรือ

                         ชำรุดแล้วจะลำบากไม่มีอะไรจะนำมาใช้อีก เหมือนแหหลังจากทอดหาปลาเสร็จแล้วก็ให้ล้างตากเก็บให้

                          เรียบร้อยเผื่อใช้ในการหาปลาในคราวต่อไป

ภาษาอีสาน      คันว่าควมคนเว้า   ขมในอย่าฟ้าวจ่ม   ลางเถื่อขมขี้เพี้ย    ภายหน้าหากสิดี    อย่าฟ้าวติเตียนเว้า 

                        ผักกะเดาว่าขมขื่น   บาดได้กินลาบก้อย   สิหลงย้องว่าดีได๋

ภาษากลาง       ถ้าหากว่าได้ยินคำพูดที่ตำหนิติเตียน หรือคำที่ไม่ไพเราะ  คำพูดที่ได้ยินแล้วไม่พอใจเรานั้นอย่าเพิ่งโกรธ

                       บางทีคำพูดนั่นอาจจะเป็นความจริงให้ข้อคิดที่สามารถนำไปใช้ได้ในภายหน้า   อย่าได้ตำหนิว่าสะเดามีรส

                        ขมแต่ถ้าได้นำมากินกับลาบก้อยเนื้ออาจจะอร่อยรสชาติดีก็ได้

ความหมาย       ให้เป็นคนรู้จักพินิจพิจารณาให้รอบคอบอย่าเป็นคนที่ตัดสิน หรือสรุปอะไรง่ายๆ อาทิ คำพูดที่ไม่ถูกใจเรา

                          อาจจะเป็นคำตำหนิติเตียงจากเพื่อนบ้าน ผู้หลักผู้ใหญ่ให้นำมาคิดไตร่ตรองมองในแง่ดีอย่างมีเหตุมีผล

                          ก่อนอย่าเพิ่งโกรธหรือตำหนิไม่ยอมนำมาคิด  ซึ่งคำพูดนั้นอาจจะเป็นคติข้อคิด สามารถจะให้สติของเรา

                          ได้ในภายหน้าก็ได้  เหมือนกับยอดหรือดอกสะเดาแม้จะมีรสขมแต่พอได้กินกับลาบก้อนเนื้อก็มีรสอร่อย

                          ได้   เหมือนคำพูดที่ทำให้เราไม่พอใจแต่ถ้าไปตรงกับเหตุการณ์แล้วจะคิดได้ภายหลังก็เป็นได้ อย่าเอา

                          ความชอบหรือพอใจเราตัดสินสิ่งใดๆเพียงแค่ผิวเผินโดยไม่ได้คิดอย่างมีเหตุผลอย่างถี่ถ้วน

ภาษาอีสาน         อันว่าเงินคำแก้ว    แนวหายากพานพบ   ลางเถื่อมีในมือ    กะเป่าแปนปานล้าง

                          อันว่าเงินคำแก้ว     มีหลายแต่ผู้หมั่น      ผู้ได๋ขี้คร้าน    หาได้กะบ่หมาน

ภาษากลาง          อันว่าเงินทอง  เป็นสิ่งที่หายากลำบากไม่พานพบได้ง่ายๆ     บางครั้งมีอยู่เต็มมือแท้ๆ ก็หมดหดหายไป

                          ไม่มีเหลือเหมือนล้างด้วยน้ำ       อันว่าเงินทองนี้จะมีมากเฉพาะผู้ที่ขยันรู้จักเก็บรู้จักหา   

                          ใครที่เกียจคร้าน มีแต่ใช้จ่ายไม่ขยันหา   แม้จะมีมากมายหามาได้เท่าไรหรือได้รับทรัพย์มรดกมาจากพ่อ

                           แม่มีแต่ใช้ไม่รู้จักหาก็จะหมดไปในที่สุด

ความหมาย         สอนให้เป็นคนที่มีความขยันหมั่นเพียรในการหาทรัพย์สินเงินทองเพราะเงินทองนั่นเป็นของที่หาได้ยาก

                          อย่าเป็นคนดีแต่จ่าย   ต้องรู้จักหาทรัพย์เมื่อได้แล้วก็ต้องรู้จักวางแผนใช้จ่ายว่าสิ่งใดควรจ่ายสิ่งใดไม่ควร

                          ใช้จ่าย รู้ว่าอะไรจำเป็นก่อนหลังมากน้อย  อะไรควรเก็บออมเอาไว้ใชในยามฉุกเฉินเจ็บป่วยหรือเมื่อแก่

                          ชราไม่มีแรงหา ไม่ใช่มีเท่าไรใช้จ่ายเกลี้ยงไม่คำนึงถึงระโยชน์ความจำเป็น  ก็คืออย่าใช้จ่ายตามกระแส

                         นิยม และสำคัญที่สุดคือต้องเป็นคนที่ขยันหมั่นเพียรจึงจะมีเงินมีทองได้

ภาษาอีสาน     กกบ่แหน่น    ปลายดกหนากะตามส่าง   ฮากบ่หยั่งฝังเลิ๊กพื้น    บ่มีมั่นอยู่ได้โดนดอกนา

ภาษากลาง       ลำต้นไม้แน่น    ปลายแม้จะดกหนาก็ช่าง    รากไม่หยั่งฝังลึกลงไปในดิน   ไม่มีวันที่จะยึดยืนต้นได้อย่าง

                        คงทน

ความหมาย        ชีวิตของคนเปรียบเสมือนกับต้นไม้  แม้ว่าจะมีใบดกหนากิ่งก้านสาขาสดสวยงาม  หากไม่มีรากช่วยยึด

                         เกาะลงไปในดินความแข็งแรงก็ไม่มี   คนจะมีความแข็งแรง มั่นคงก็ต้อง มีความเป็นอยู่ที่ดีนั่นก็ต้องมีคนให้ความช่วยเหลือ

                         หรือมีอะไรให้เป็นข้องคิดยึดเหนี่ยวเอาไว้

 ที่มา รายงานคำผญา